ساروج سفید

ساروج چیست؟

ساروج مخلوطی است ازآهک وخاکستر و یا روث حیوان که با گل و آب مخلوط می‌کنند و بعد از اینکه خشک شد آن را در کوره آتشین می‌سوزانند تا اینکه به ساروج تبدیل شود، وبعداً آن را نرم می‌کنند یا کوبیدن پتک و یا با سنگ آسیاب بروی آن می‌چرخانند که نرم شود، وخاکستر که در آب بمرور جذب ایندرید کربنیک کند و آهکش بصورت سنگ آهک که محکم وپایدار است در می آید در دروان گذشته ساروج از اهمیت خاصی برخوردار بوده و جهت ساختن حوض، آب انبار، برکه گرمابه و بنای خانه و سد کاربرد داشته است.

کاربردهای ساروج:

ساروج با توجه به خاصیت اصلی آن یعنی نفوذپذیری بسیار اندک به عنوان روکش در سازه‌هایی که در تماس مستقیم با آب بوده‌اند مانند آب‌انبارها ، حوضها ، حمامها و … مورد استفاده قرار گرفته است.

ساروج با توجه به نحوه اجرای آن از سطحی بسیار بسیار صاف و براق برخورداراست که این ظاهر ساروج ، باعث استفاده از آن در امر تزئینات ساختمان گردیده

مواد تشکیل دهنده ساروج :

بدنه اصلی ساروج از ترکیب آهک با سیلیس فعال شکل می‌گیرد. نکته مهم در اینجا فعال بودن سیلیس می‌باشد که به سیلیس آمورف یا بی‌شکل معروف است چرا که ساختمان آن بلوری نمی‌باشد. در گذشته برای تامین سیلیس از خاکستری که در محل با سوزاندن فضولات حیوانی حاصل می‌شد استفاده می‌کردند که امروزه می‌توان از جایگزینهایی مانند سیلکافوم میکروسیلیس استفاده کرد. یکی از معایب اصلی ساروج خاصیت کاهش حجم آن می‌باشد که با توجه به کاربرد ساروج در امر پوشش ، این خاصیت باعث ترک خوردگی در سطح و در نتیجه ایجاد اختلال در نقش اصلی آن یعنی نفوذناپذیر کردن سطح می‌شود. برای کاهش اثرات این خاصیت مخرب، در گذشته از الیاف طبیعی که شامل الیاف گیاهی مانند لوئی که از نوعی نی بدست می‌آمده و همچنین الیاف حیوانی مانند پشم بز و شتر و یا گاهی موی سر انسان ، استفاده می‌شده است. امروزه می‌توان از الیاف مصنوعی مانند الیاف پلیمری ، فلزی و یا شیشه‌ای بجای الیاف مصنوعی استفاده کرد. در بعضی مواقع که مواد اصلی تشکیل دهنده ساروج کمیاب بوده و یا گاهی برای بدست آوردن ساروجهایی با خاصیتهای مختلف از ماسه ریز دانه استفاده می‌شده است ولی این ماسه کارآیی ملات را پایین می‌آورده که برای جبران آن از خاک رس استفاده می‌شده است. گاهی مواد افزودنی خاصی مانند تخم مرغ به ساروج اضافه می‌شده که فقط باید با آزمایش اثرات دقیق آن را تعیین نمود

فرمول شیمیایی کتراک

معرفی کتراک (Katrock):

کتراک از جمله مواد غیر منفجره شیمیایی در معادن می باشد که با استفاده از اعمال نیروی کشش در دیواره چال باعث شکست سنگ می گردد. کتراک به گونه ای عمل می کند که گاز و حرارت بالایی تولید نکرده ولی عمل شکست را تقریبا مانند انفجار انجام می دهد.

آماده سازی کتراک:

ماده شیمیایی کتراک در اثر اختلاط با آب جهت انجام عملیات تخریبی به کار می رود که برای این اختلاط توجه به نکاتی ضروری می باشد.

نحوه طراحی چالها:

فاصله بین چالها بایستی بر طبق الگویی رعایت شود. فرمول تجربی که در اجرا عموما جهت طراحی فواصل چالها استفاده می شود به صورت زیر می باشد.

10 * قطر چال = حداکثر فاصله چالها (میلی متر)

در حالیکه به صورت تئوریک و در کاتالوگهای مختلف جداول گوناگونی وجود دارد که از آنها می توان جهت تعیین ضرایب مورد استفاده در فرمول محاسبه فواصل چالها، در این روش استفاده کرد. فرمول به صورت زیر می باشد:

ضریب * قطر چال = حداکثر فاصله چالها (میلی متر)

ضریب مورد نظر در فرمول بالا را می توان از طریق جداول مخصوصی که برای تعیین مقدار این ضریب تهیه شده است، استفاده کرد. جدول تعیین ضرایب بر اساس داده های تجربی در سر معادن بدست آمده است.

چگونگی استفاده از کتراک:

کتراک را به نسبت 3 کیلو با 1 لیتر آب مخلوط کرده و کامل هم زده شود تا مخلوطی یکدست شود.

1- نسبت اختلاط کتراک با آب حدود 3 کیلو به 1 لیتر آب می باشد.
2- اختلاط می بایست در ظروف پلاستیکی تمیز صورت گیرد.
3- آب مورد نظر بایستی آب معمولی باشد.
4- درجه حرارت آب برای اختلاط می بایست بین 15 تا 40 درجه سانتی گراد باشد.

بلافاصله دوغاب را به مقدار معین تا 95% ارتفاع چال پر کنید و سر چال ها را با گوه چوبی ببندید و خوب بکوبید. تنها دلیل استفاده از گوه های چوبی برای جلوگیری از پاشیده شدن کتراک به بیرون از سوراخ ها میباشد و تاثیری در قدرت و عملکرد کتراک ندارد. فعل و انفعالات شیمیایی کتراک از همان لحظه مخلوط کردن و ریختن درون چالها شروع میشود و گوه های چوبی به بیرون رانده مشود و دلیلی ندارد شما مجدد آنها را بکوبید. با توجه به نوع کتراک مصرفی و نوع کار شما از نظر سختی در صورت استفاده کردن از کتراک 30 دقیقه ای بعد 10 تا 30 دقیقه, در صورت استفاده از کتراک 2 ساعته بین 1 تا 2 ساعت و در صورت استفاده از کتراک 24 ساعته بین 8 تا 24 ساعت عمل شکستن انجام میشود.

میزان مصرف کتراک:

بصورت کلی برای سنگ, بتن بدون آرماتور و ساروج در صورتی که دور آن باز باشد در هر متر مکعب بین 7 تا 15 کیلو مصرف میشود. در صورتی که دور کار بسته باشد یا در خاک مدفون باشد برای هر متر مکعب بین 20 تا 50 کیلو بسته به لوازم حفاری و فضای کار کتراک مصرف میشود. برای بتن مسلح نیز برای هر متر مکعب بسته به شرایط آرماتور و فضای کار بین 25 تا 50 کیلو کتراک مصرف میشود.

نکات ایمنی کار با کتراک:

کتراک چه بصورت پودر و چه بصورت دوغاب برای چشم خطرناک است و حتما باید در تمام مراحل کار با کتراک از عینک ایمنی استفاده شود. در صورت پاشیده شدن کتراک از چال ها و پخش شدن در هوا باید از محیط دور شوید تا باعث تنگی نفس و سوزش چشم شما نشود. در صورت پاشیده شدن کتراک چه به صورت پودر و چه به صورت دوغاب به چشم فورا چشم را با آب تمیز و خنک بشویید و سریعا به دکتر مراجعه کنید برای شستشو و پانسمان.

 موارد کاربرد کتراک:

استفاده از کتراک در سنگهای پردرز و شکاف مناسب نمی باشد. به خاطر اینکه مواد، از درزها حرکت کرده و شکستگی های ناهمگون ایجاد می کند. بنابراین بهتر است از این ماده تنها در مورد سنگهای بدون درزه و شکاف استفاده کرد. البته امروزه با پیشرفتهایی که در تولید کتراک به وجود آمده است در بیشتر سنگ ها می توان از آن استفاده کرد.

در ایران از کتراک بیشتر در معادن سنگ بخصوص معادن سنگ گرانیت، در پروژه های عمرانی و راه سازی جهت تخریب و شکستن سنگهای مزاحم و نیز جهت شکستن بتن و یا ساروج استفاده می شود. امروزه معدنکاری و شیوه های رایج در آن در حال تحول دائمی است و بسیاری از مراکز و موسسات تحقیقاتی فعال در امور معدن برای پیشبرد اهداف معدنکاری دست به تولید موادی می زنند که بیشترین بازدهی را دارا بوده و در عین حال علاوه بر ارزانی قیمت با محیط زیست سازگاری داشته باشد.

کاربرد ساروج

ساروج در گذر زمان :

ساروج یكی از مصالح قدیمی مصرف شده در ایران و بعضی كشورهای كنار خلیج فارس میباشد كه تاریخ شروع كاربرد دقیق آن را نمی توان حدث زد ولی نمونه هایی700 ساله از ساروج هم‌اكنون در نقاط مختلف ایران یافت می‌شوند. از كشورهای دیگری كه ردپایی از ساروج در آن یافتیم و در دانشگاههای آن نیز، به ساروج به عنوان یك ملات نگریسته می‌شود، كشور عمان می‌باشد كه در دانشگاه «سلطان قابوس» ، حتی مقاله‌هایی نیز در این زمینه ارائه گردیده است. آخرین باری كه در ایران از ساروج استفاده شده حدود هشتاد سال قبل و در ابتدای دوره پهلوی بوده كه از این تاریخ به بعد این ملات كلا به فراموشی سپرده شده و از صحنه معماری ایران حذف گردیده است و فقط در كتب مصالح به آن اشاره شده‌است.

كاربردهای ساروج :

-     ساروج با توجه به خاصیت اصلی آن یعنی نفوذپذیری بسیار اندك به عنوان روكش در سازه‌هایی كه در تماس مستقیم با آب بوده‌اند مانند آب‌انبارها ، حوضها ، حمامها و … مورد استفاده قرار گرفته است.

-     ساروج با توجه به نحوه اجرای آن از سطحی بسیار بسیار صاف و براق برخورداراست كه این ظاهر ساروج ، باعث استفاده از آن در امر تزئینات ساختمان گردیده.

-     نكته : هیچ استفاده سازه‌ای تاكنون از ساروج نشده است.

مواد تشكیل دهنده ساروج :

بدنه اصلی ساروج از تركیب آهك با سیلیس فعال شكل می‌گیرد. نكته مهم در اینجا فعال بودن سیلیس می‌باشد كه به سیلیس آمورف یا بی‌شكل معروف است چرا كه ساختمان آن بلوری نمی‌باشد. در گذشته برای تامین سیلیس از خاكستری كه در محل با سوزاندن فضولات حیوانی حاصل می‌شد استفاده می‌كردند كه امروزه می‌توان از جایگزینهایی مانند سیلكافوم (میكروسیلیس) استفاده كرد.

یكی از معایب اصلی ساروج خاصیت كاهش حجم  آن می‌باشد كه با توجه به كاربرد ساروج در امر پوشش ، این خاصیت باعث ترك خوردگی در سطح و در نتیجه ایجاد اختلال در نقش اصلی آن یعنی نفوذناپذیر كردن سطح می‌شود.

برای كاهش اثرات این خاصیت مخرب، در گذشته از الیاف طبیعی كه شامل الیاف گیاهی مانند لوئی كه از نوعی نی بدست می‌آمده و همچنین الیاف حیوانی مانند پشم بز و شتر و یا گاهی موی سر انسان ، استفاده می‌شده است. امروزه می‌توان از الیاف مصنوعی مانند الیاف پلیمری ، فلزی و یا شیشه‌ای بجای الیاف مصنوعی استفاده كرد.

در بعضی مواقع كه مواد اصلی تشكیل دهنده ساروج كمیاب بوده و یا گاهی برای بدست آوردن ساروجهایی با خاصیتهای مختلف از ماسه ریز دانه استفاده می‌شده است ولی این ماسه كارایی ملات را پایین می‌آورده كه برای جبران آن از خاك رس استفاده می‌شده است.

گاهی مواد افزودنی خاصی مانند تخم مرغ به ساروج اضافه می‌شده كه فقط باید با آزمایش اثرات دقیق آن را تعیین نمود.

حلال ساروج

حلال ساروج خورنده بتن و ساروج می باشد و استفاده آن برای محیط زیست بی خطر و برای انسان آسان می باشد.

حلال ساروج در واقع پیوند یونی ساروج یا بتن را در خود حل کرده و سیمان یا بتن را از روی سطح بر میدارد. حلال ساروج محصولی ترکیبی است و حاوی اسیدهایی مانند کلریدریک و فسفریک نمی باشد.

موارد کاربرد حلال ساروج :

• تمیز کردن سطوح تراک میکسر از بتن.

• جداسازی بتن از سطح قالب بتن

• شستشوی ابزارآلات که بتن به آن چسبیده

• تمیز کردن بتن از کلیه سطوح کاشی و سرامیک و ...

• برای باز کردن لوله هایی که با بتون یا سیمان پر شده است.

• خورنده ساروج های طوسی، مشکی، سفید و قرمز.

• تخریب بتن

مراحل اجرای حلال ساروج :

همواره حلال ساروج را بر روی سطح خشک و خنک اعمال نمایید. حتما از خنک بودن سطح اطمینات حاصل نمایید. بهترین زمان برای اجرای حلال ساروج ساعات اولیه صبح و بعد از ظهر می باشد. محلی از سطح را به عنوان نقطه شروع در نظر بگیرید و پاششی یکنواخت را ادامه دهید. پس از پوشش کامل سطح با حلال ساروج به مدت 10 تا 45 دقیقه (بسته به جنس ساروج و دمای محیط) صبر کنید تا حلال به داخل سطح نفوذ کند. پس از مدتی روی سطح حالت شکری به خود میگیرد و مجددا بر روی سطح حلال ساروج را بریزید. پس از انجام این کار در چند مرحله سیمان یا بتن به محصولی پنیری شکل تبدیل می شود. پس از این اتفاق سطح را با آب شستشو دهید.

همچنین برای از بین بردن مواد و یا تمیزکاری وسایل کوچک آنها را در سطح حاوی حلال ساروج غوطه ور نمایید و سپس با آب سرد بشویید.

در زمانی که دمای هوا به شدت بالاست و هوا گرم است از اجرای آن خودداری نمایید.

بهترین نتیجه در دمای 5 تا 27 درجه سانتی گراد حاصل می گردد.

نکات ایمنی :

• همواره از عینک محافظ در هنگام استفاده و حمل و نقل استفاده نمایید.

• هیچ گاه در محیط گرم این کار را اجرا نکنید.

• حلال ساروج را رقیق نکنید به میزان لازم شرکت رقیق سازی را انجام داده است.

• قبل از استفاده از خیس کردن بتن و ساروج خودداری کنید.

ترکیبات کتراک

کتراک

نامهای دیگر: katrak , ماده منبسط کننده غیرانفجاری، تخریب کننده سنگ، تخریب کننده بتن، ضد بتن ساروج
بسته بندی: 30 دقیقه ای در کیسه های20 کیلویی و 2ساعته و 12 ساعته در کیسه های 25 کیلویی
مدت نگهداری: دو سال در بسته بندی اولیه در دمای ۵ الی ۳۵ درجه سانتیگراد.
قابلیت حل: محلول در آب
شکل ظاهری: پودر طوسی رنگ
گرید: صنعتی

کتراک چیست

کتراک یک عامل تخریب کننده ی بدون صدا و غیر انفجاری است که بدون ایجاد سر و صدا، ارتعاش، آلودگی هوا و یا آلودگی محیط زیست، سنگ یا بتن را به راحتی ( به صورت کنترل شده ) قطعه قطعه میکند. این ماده یک پودر خشک است که هنگام مخلوط شدن با آب با نیروی تا 8000 تن در هر متر مربع تولید میکند. اخذ هیچ مجوزی یا پروانه ای برای استفاده از آن لازم نیست. کتراک در مواردی مورد استفاده قرار می گیرد که در آن استفاده از مواد منفجره یا وسایل مکانیکی (مثلا در نزدیکی ساختمان ها، کابل های زیرزمینی، لوله های گاز، لوله های نفت و آب یا مناطق حساس به صدا) غیر ممکن و نا ایمن است. کتراک یک پودر بی ضرر و غیر سمی است ، که کارآمد، با استفاده آسان و بسیار قابل اعتماد در همه انواع شرایط - حتی زیر آب است. از آنجا که قابلیت اطمینان آن اثبات شده است، توسط تمام شرکت های مهندسی عمران و ساخت و ساز در سراسر ایران استفاده می شود. این ماده همچنین به عنوان ملات منبسط کننده  شناخته شده است، این محصول کاملا ساده و بی خطر برای استفاده است و تا کنون در همه انواع سنگ ها و حتی بتن مسلح بکار رفته است.

کاربرد کتراک

1-استخراج معادن سنگ
2- تخریب صخره های سنگی و احجام بتنی.
3-حفاری و احداث تونل ها
4- تخریب بـتن های مسلـح و غیرمسلح (نظیـر دیوارها، فونداسیونها و….).
5- تخریب در زیر آب.

طریقه استفاده کتراک

کتراک را ابتدا با نسبت 2 به 1 با آب خالص مخلوط كرده، سپس دوغاب حاصله را به مقدار معين ، تا 80% ارتفاع چال پر مي كنيم. سپس سرچال را با گوه چوبي مي كوبيم تا در چال بسته شود. سپس پس از نیم ساعت از ريختن كتراك در داخل چال، فعل و انفعالات شيميايي انجام مي گيرد وتوليد گاز مي كند. در اثر فشار گاز گوه چوبي مقداري به سمت بالا حركت مي كند. لازم به ذكر است كه بايستي دقت شود تا نیم ساعت پس از ريختن دوغاب در داخل چال مجدداً پتك ها را در داخل چال بكوبيم. براي اينكه كتراك عمل شكستن را به طور كامل انجام دهد بايستي 1 تا 2 ساعت به آن فرصت داده شود. این زمان بستگی به سختی سنگ دارد.
- تقریبا 2 کیلوگرم دوغاب کتراک در هر سوراخ با عمق 1 متر و قطر 38 میلی متر استفاده می شود. قطر سوراخ توصیه شده 38 میلی متر است سوراخ ها نباید با قطر بالای 45 میلی متر حفاری شوند.
- ما توصیه می کنیم که از تجهیزات حفاری پنوماتیک استفاده شود (نه ابزار های الکتریکی). کتراک باید با آب شیرین سرد مخلوط شود و در اوایل روز قبل از اینکه سنگ یا بتن زیر نور خورشید گرم شود.
- سوراخ ها باید فاصله ای بین 300 تا 350 میلی متر داشته باشند. فاصله نزدیکتر، دقیق تر خواهد بود.
- مهم است که شما سنگ یا بتن را به صورت باز و جدا از یکدیگر بشکنید . سنگهایی که شکسته شده اند، باید از در حد امکان از هم جدا گردند.
- هنگام حفاری تخته سنگهای آزاد، باید  تقریبا 80٪ از طول  مته را برای سوراخ کاری استفاده نمود. برای سطوح بتنی یا صخره ای در حفاری ها، این عامل عامل در حدود 10٪ است.
- کتراک تقریبا 8000 تن در هر متر مربع نیرو تولید میکند و باید با دقت مورد استفاده قرار گیرد. پیشنهاد شده است که پس از ریختن، منطقه پاکسازی شود؛  گاهی مشاهده شده است که دوغاب کتراک از سوراخ ها به صورت پف بالا میزند این در صورتی است که بخار بیش از حد ایجاد شده باشد.